Bitcoin bir piramit sistemi/saadet zinciri midir

Bitcoin bir piramit sistemi/saadet zinciri midir?

Bu blog yazısı, “”Bitcoin bir piramit sistemi/saadet zinciri midir”” sorusunu yanıtlamaktadır. Burada piramit sistemi, saadet zinciri, piramit şeması vb. şekillerde anılan dolandırıcılık sistemleri, Bitcoin sistemi üzerinden değerlendirilmekte ve Bitcoin’in bu tür bir şey olup olmadığının ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır.

Bir iş modelinin yalnızca artan kullanıcı sayısı ile çalışabildiği durumlara piramit sistemi/saadet zinciri vs. denmektedir. Burada bir piramit veya kartopunun bayır aşağı yuvarlanırken sürekli büyüyerek çığa dönüşmesi metaforu kullanılmaktadır. Sistem, bu koşullarda yalnızca yeni katılımcılar sisteme dahil olup kendi sermayelerini getirirlerse veya ek sermaye ortaya çıkarırlarsa para kazandırmaktadır. Buna ek olarak böyle bir sistem, mevcut olmayan veya dolandırıcılık seviyesinde aşırı pahalı bir ürün ile öne çıkmaktadır.

Alternatif olarak Ponzi sistemi/şeması olarak da adlandırılmaktadır. Bu kavram, Anglosakson camiasında Charles Ponzi tarafından 1920’li yıllarda ABD’de yaklaşık 150 milyon ABD doları gelir elde ettiği için kullanılmaktadır. Kendisi, yatırımcılara altı ay içerisinde, yukarıda belirtilen dolandırıcılık sistemleri sayesinde ve sürekli olarak temeldeki iş modeline referans göstererek son derece yüksek gelirler vaat etmiştir.

Devletler tarafından yönetilen Ponzi sistemleri olarak bankalar

2012 yılında gazeteci yazar Norbert Häring, bankaların devletler tarafından yönetilen Ponzi sistemleri olup olmadığını araştırmıştır. Bu araştırmanın çıkışında, 2008 yılına kadar yatırımcıların paralarını olağanüstü yüksek gelirler vaat ederek toplayan ve bunları gerçekleştiren Bernard Madoff vardır. Yatırımı yapılan para, gelirlerin dağıtılmasına yetmediği noktada ise Madoff, iş modelinin işlevini korumak için toplanan paranın bir miktarını dağıtmış ve bu sayede yeni yatırımcıların dikkatini çekmeyi başarmıştır. Bu yöntem sayesinde Madoff uzun vadeli bir büyüme ortaya koyabilmiş, ancak 2008 yılında dolandırıcılık nedeniyle hakkında dava açılarak 2009 yılında soruşturma altına alınmıştır.

Bu nedenle Häring’in kafasında, bankacılık lisansına sahip herkesin benzeri bir iş modeli ortaya çıkarıp çıkaramayacağına dair soru işaretleri oluşmuştur. Sonuçta, bankaların devletler tarafından denetlenen, izinli Ponzi sistemleri olarak tanımlanabileceğini ortaya koymuştur. Madoff, kendi parasını sisteme pompalarken, yatırımcılar paralarını piyasadan çektiklerinde, bankalara yeni parasal kaynakla sunmak için merkez bankaları destek vermektedir. Paranın piyasadan bu şekilde hızlı çekilmesine “”Bankaya hücum”” da denmektedir. Özellikle de nakit paranın ortadan kaldırılması bu fenomeni yok edecek ve hesaplardaki paraların çekilmesine engel olacaktır. Para, yalnızca bankadaki para olarak mevcut olacaktır. Euro’nun nakit para mevcudu Avrupa’nın tüm vatandaşlarına dağıtılırsa, kişi başına 3.341,62 € nakit para rezervi düşmektedir.

Bitcoin bir piramit sistemi/saadet zinciri midir? – Bitcoin ve Piramit Sistemi

“”Bitcoin bir piramit sistemi midir?”” sorusunu yanıtlamak için, piramit (veya Ponzi) sisteminin tanımını Bitcoin ile kıyaslamak ve buradan yola çıkarak bir sonuca varmak gerekir. Bir piramit sisteminin temelindeki koşul, katılımcı sayısının sürekli artması gerekliliğidir; aksi taktirde büyüme gerçekleşemez. Bitcoin günümüzde bile tüketiciler ve satıcılar arasında ödeme trafiğinde kullanılmaktadır ve klasik bir itibari para birimi ile aynı işlevi yerine getirmektedir. Çalışan bir sistem ortaya çıkarmak için yeni kullanıcılara ihtiyaç duyulmamaktadır çünkü sistem şu haliyle bile eksiksiz çalışmaktadır.

Her bir para biriminin temel özelliklerinden birisi, kullanıcılarının sayısının sınırlı olmasıdır. Bu da devletlerin, bir ödeme yönteminin belirli bir ödeme alanında kullanılması için ortaya koyduğu kurallardan ileri gelmektedir. Bu ödeme alanı, genellikle bir ülkenin sınırlarından oluşmaktadır. Hukuki ödeme yöntemleri de ayrı bir konudur; burada bahsi geçen yasal olarak tanınan para birimleridir. Özellikle kripto para birimleri yasal olarak tanınmamaktadır; bu nedenle Bitcoin özgür iradesiyle katılım gösteren bir kullanıcı kitlesine sahiptir ve bu kitle, küresel olarak faaliyet göstermektedir. Bunun nedeni kullanıcıların para biriminin alanını belirlemesidir. Prensipte Bitcoin, ilk global para birimi olarak değerlendirilebilmektedir. Bitcoin’in ödeme alanı yalnızca para biriminin kabul edilmesi veya edilmemesi ile belirlenmektedir, bu nedenle ödeme alanını coğrafi olarak tanımlanması olanaksızdır.

Bitcoin çerçevesinde kazançlar

Tanımı gereği, bir piramit sistemi yalnızca yeni sermayenin ortaya koyulmasıyla gelir elde etmektedir. “”Bitcoin bir piramit sistemi midir?”” sorusunun yanıtını aramak için, Bitcoin gelirlerinin nasıl elde edildiği incelenir. Genel durum, piyasanın yeni katılımcılarının halihazırda pazarda aktif olan kullanıcılardan Bitcoin almaları şeklindedir. Ancak bu gayrimenkul, hisse senetleri, para birimleri ve diğer yatırım araçlarında da böyledir, bu nedenle burada bir piramit sisteminden söz etmek mümkün değildir. Dahası, pek çok durumda bir ağ etkisinden bahsedilebilmektedir.

Bitcoin, temelde yeni yatırımcıların sermayesi olmadan da işlevini yerine getirmektedir çünkü temel kullanım alanları açmaktadır. Faydaları alışverişlerde hızlı işlemlere olanak sağlaması ve bunu yaparken merkezi bir sisteme ihtiyaç duymamasıdır. Buna ek olarak kullanıcının gizliliği de sağlanarak son derece yüksek seviyede güvenlik oluşturulmaktadır.

Piramit sistemi ve Bitcoin’de ürün

Son olarak, “”Bitcoin bir piramit sistemi midir?”” sorusunun yanıtını almak için, piramit sisteminin tanımındaki son yapı taşını incelemek gerekir. Burada, bir ürünün mevcut olmaması veya aşırı pahalı bir ürünün mevcut olması durumu söz konusudur. Bitcoin ele alındığında, ürün para ve ödeme sisteminden oluşan bir simbiyottur. Para açısından bakıldığında, belirlenmiş bir enflasyona ve sınırlandırılmış adet sayısına sahip bir Coin söz konusudur. Ek olarak, aracılara ihtiyaç duymayan bir ödeme sistemi de mevcuttur. Bitcoin ayrıca isteğe bağlı bir ödeme yöntemidir, böylece kullanıcılar başka bir para birimi kullanma seçeneğine sahiptirler. Paranın değeri sabit değildir ve piyasadaki arz ve talepten ortaya çıkmaktadır. Bitcoin, ek olarak Paypal veya Visa gibi bir ödeme sisteminin özelliklerini de taşımaktadır.

Özet

Piramit sisteminin tanımı bir para birimi olarak Bitcoin ile karşılaştırıldığında, Bitcoin’in klasik bir piramit sistemi olmadığı sonucuna varılabilmektedir. Özgür irade gerektirmesi ve kullanım değerine sahip olması, tanım itibariyle bir piramit sistemi olmadığı anlamına gelmektedir. Bitcoin’in ürün olarak bir para birimi ve ödeme yöntemi olarak geçerli olması özelliği de, çalışan ve kabul edilmiş bir sistem olduğu anlamına gelmektedir.